دندان های شیری که به عنوان دندان های اولیه شناخته میشوند اگرچه موقتی هستند، اما نقش بسیار مهمی در سلامت و رشد کلی کودک ایفا می کنند. به همین دلیل، حفظ و مراقبت از آنها از همان ابتدای رویش، ضروری است. در این مقاله به بررسی اهمیت این دندان ها میپردازیم.
دندان های شیری
دندان های شیری که به عنوان دندان های “اولیه” یا “شیرخواری” نیز شناخته می شوند، مجموعه ای از ۲۰ دندان کوچک و سفید هستند که در حدود ۶ ماهگی شروع به رویش می کنند و تا حدود ۱۲ سالگی به طور کامل می ریزند و جای خود را به دندان های دائمی می دهند. این دندان ها نقش مهمی در تغذیه، تکلم، حفظ فضای برای دندان های دائمی و سلامت عاطفی و اجتماعی کودک دارند. به همین دلیل، مراقبت از آنها از همان ابتدای رویش، ضروری است.
دلایل اهمیت نگهداری از دندان های شیری
تغذیه مناسب
اولین و مهمترین وظیفه دندان های شیری، جویدن غذا است. جویدن مناسب غذا به هضم بهتر آن کمک می کند و این امر برای رشد و نمو کودک ضروری است. در صورت پوسیده شدن یا از دست رفتن زودهنگام دندان های شیری، کودک در جویدن غذاهای سفت دچار مشکل می شود و ممکن است تمایل به خوردن این نوع غذاها را از دست بدهد. این امر می تواند منجر به سوء تغذیه و کمبود ویتامین ها و مواد معدنی در کودک شود.
حفظ فضای لازم برای دندان های دائمی
این دندان ها نقش مهمی در هدایت و حفظ فضای لازم برای رویش دندان های دائمی دارند. اگر دندان شیری زودتر از موعد از بین برود، فضای خالی آن ممکن است توسط دندان های مجاور اشغال شود و در نتیجه فضای کافی برای رویش دندان دائمی در محل مناسب وجود نداشته باشد. این امر می تواند منجر به کج رویی و نامرتبی دندان های دائمی شود و نیاز به درمان های ارتودنسی را در آینده افزایش دهد.
پیشگیری از مشکلات گفتاری
دندان های شیری نقش مهمی در گفتار و ادا کردن برخی از حروف دارند. از دست رفتن زودهنگام این دندان ها می تواند مشکلاتی در گفتار کودک ایجاد کند و فرایند یادگیری زبان را برای او دشوارتر نماید.
سلامت عاطفی و اجتماعی
داشتن دندان های سالم و زیبا به اعتماد به نفس کودک کمک می کند. کودکی که به دلیل پوسیدگی یا مشکلات دندانی، دچار درد یا مشکلات ظاهری است، ممکن است در برقراری ارتباط با دیگران مخصوصاً همسالان خود دچار مشکل شود و از نظر عاطفی و اجتماعی آسیب ببیند.
پیشگیری از مشکلات دهان و دندان در آینده
سلامت دندان های شیری به طور مستقیم با سلامت دندان های دائمی در ارتباط است. کودکی که از دندان های شیری خود به خوبی مراقبت می کند، احتمال ابتلا به پوسیدگی، عفونت لثه و سایر مشکلات دهان و دندان در سنین بالاتر به طور قابل توجهی کاهش می دهد.
عوامل آسیب رسان به دندان های شیری
مصرف بیش از حد شیرینی ها و نوشیدنی های شیرین: مواد غذایی شیرین می توانند به سرعت باعث پوسیدگی دندان شوند.
خوابیدن با شیشه شیر: شیر شب می تواند به عنوان یک حمله اسیدی مداوم به دندان ها عمل کند و باعث پوسیدگی آنها شود.
عدم مسواک زدن مناسب: مسواک نزدن یا مسواک زدن نامناسب می تواند منجر به تجمع پلاک و جرم روی دندان ها و در نهایت پوسیدگی آنها شود.
آسیب فیزیکی به دندان ها: ضربه یا افتادن می تواند به دندان های شیری آسیب برساند
مراقبت از دندان های شیری
شروع بهداشت دهان از بدو تولد
قبل از رویش دندان ها: از بدو تولد، بعد از هر بار شیر خوردن یا شیردهی، لثه های کودک را با یک پارچه نرم و مرطوب به آرامی تمیز کنید. این کار به ماساژ لثه ها کمک می کند و باعث رشد سالم دندان ها میشود.
با رویش اولین دندان: از مسواک انگشتی یا مسواک های مخصوص کودکان با برس های کوتاه و گرد استفاده کنید. مقدار کمی خمیر دندان فلوراید دار (مناسب کودکان) به اندازه یک دانه برنج را روی مسواک بزنید و به آرامی تمام سطوح دندان ها را مسواک کنید.
آموزش صحیح استفاده از مسواک
از ۲ تا ۳ سالگی: زمان مناسب برای آموزش مسواک به کودک ۲تا ۳ سالگی است. در این سن، می توانید با صبر و حوصله، نحوه صحیح استفاده از مسواک را به او یاد بدهید.
از یک آینه استفاده کنید تا کودک بتواند دندان های خود را ببیند.
مسواک را با زاویه ۴۵ درجه نگه دارید و تمام سطوح دندان ها (جلویی، پشتی، جویدن) را به آرامی مسواک کنید.
از حرکات دایره ای و ملایم استفاده کنید.
به مدت دو دقیقه مسواک بزنید.
بعد از مسواک زدن، از کودک بخواهید که دهان خود را با آب بشوید.
الگوی رفتاری باشید: بهترین راه برای آموزش صحیح مسواک به کودک، مشاهده الگوی رفتاری صحیح از والدین است.
مسواک زدن را به یک فعالیت لذت بخش تبدیل کنید: از ترانه ها، داستان ها و شخصیت های کارتونی مورد علاقه کودک برای جذاب تر کردن مسواک زدن استفاده کنید.
تغذیه سالم
کاهش مصرف قند: مصرف بیش از حد شیرینی جات، آبمیوه های صنعتی و نوشابه های گازدار می تواند باعث پوسیدگی دندان شود.
مصرف غذاهای سالم: کودک را به مصرف میوه ها، سبزیجات و لبنیات تشویق کنید.
رژیم غذایی متعادل: یک رژیم غذایی متعادل نقش مهمی در سلامت و استحکام دندان ها دارد.
اجتناب از استفاده طولانی مدت از شیشه شیر
استفاده از شیشه برای شیر، آب میوه یا سایر نوشیدنی ها به مدت طولانی، می تواند باعث پوسیدگی زودرس دندان ها شود. به جای بطری، از لیوان استفاده کنید و کودک را به نوشیدن از لیوان تشویق نمایید. لیوان های مخصوص کودکان با طراحی ارگونومیک می توانند به آنها در یادگیری نحوه صحیح نوشیدن از لیوان کمک کنند.
پرهیز خوابیدن با شیشه شیر
مصرف شیر در شیشه شیر یا بطری به عنوان یک حمله اسیدی مستمری بر روی دندان ها عمل می کند و می تواند باعث پوسیدگی شدید آنها شود. قبل از خواب، دندان های کودک را به طور کامل مسواک بزنید و از دادن بطری به او خودداری کنید. در صورت تمایل کودک به نوشیدن چیزی قبل از خواب، به او آب بدهید.
حفظ فاصله بین دندان های شیری
فاصله طبیعی بین دندان های شیری به رشد مناسب دندان های دائمی و جلوگیری از نامرتبی آنها در آینده کمک می کند. از استفاده بیش از حد از پستانک، شیشه شیر و مکیدن انگشت خودداری کنید. این عادات می توانند فشار نامناسبی به دندان ها وارد کنند و باعث نامرتبی آنها شوند.
معاینات منظم دندانپزشکی
اولین ویزیت: اولین ویزیت دندانپزشکی باید حدود ۶ ماهگی انجام شود.
ویزیت های دوره ای: بعد از اولین ویزیت، کودک را هر ۶ ماه یک بار برای معاینات منظم دندانپزشکی نزد متخصص دندانپزشکی کودکان ببرید.
ویزیت های منظم مزایایی دارد از جمله:
تشخیص زودهنگام مشکلات دندانی: دندانپزشک می تواند مشکلات احتمالی دندان های شیری را در مراحل اولیه تشخیص دهد و به موقع درمان کند.
پیشگیری از پوسیدگی: با انجام فلوراید تراپی و سایر اقدامات پیشگیرانه می توان از پوسیدگی دندان ها جلوگیری کرد.
آموزش بهداشت دهان: دندانپزشک می تواند نکات لازم در مورد بهداشت دهان و دندان را به کودک و والدین آموزش دهد.
نتیجه گیری
دندان های شیری نقشی اساسی در رشد و تکامل، تغذیه و گفتار کودکان ایفا می کنند. از دست رفتن زودهنگام یا آسیب به این دندان ها می تواند عواقب منفی متعددی به دنبال داشته باشد، از جمله مشکلات جویدن، اختلالات گفتاری، نامرتبی دندان های دائمی و آسیب به سلامت دهان و دندان در آینده.
به همین دلیل، مراقبت از دندان های شیری از همان ابتدای رویش، از اهمیت حیاتی برخوردار است. این امر شامل تمیز کردن منظم دندان ها، استفاده از مسواک و خمیر دندان مناسب، نخ دندان، اجتناب از مصرف شیرینی جات و نوشیدنی های شیرین، و معاینات منظم دندانپزشکی می شود.
