
ارتودنسی چیست و چرا انجام میشود؟
ارتودنسی یک شاخه تخصصی از دندانپزشکی است که به اصلاح ناهنجاریها و مشکلات دندان و فک میپردازد. هدف اصلی این درمان، اصلاح موقعیت دندانها و فکها به گونهای است که به دندانها فرم طبیعی و صاف داده شده و مشکلاتی که ممکن است به دلیل نامرتبی دندانها ایجاد شوند، برطرف گردد. ارتودنسی میتواند از طریق استفاده از دستگاهها و براکتهای مختلف انجام شود که باعث حرکت تدریجی دندانها به موقعیتهای صحیح خود میشوند.
چرا باید ارتودنسی انجام دهیم؟
انجام ارتودنسی نه تنها برای بهبود زیبایی و ظاهر فرد مفید است، بلکه به رفع مشکلات عملکردی و بهداشتی دندانها نیز کمک میکند. در ادامه به برخی از دلایل اصلی که چرا باید درمان ارتودنسی را انجام داد، پرداختهایم:
۱٫ اصلاح ناهنجاریهای دندانی
یکی از اصلیترین دلایلی که افراد به ارتودنسی روی میآورند، اصلاح ناهنجاریهای دندانی است. این مشکلات شامل نامرتبی دندانها، دندانهای کج یا شلوغ و یا فاصلههای زیاد بین دندانها هستند. این مشکلات علاوه بر اینکه بر ظاهر فرد تأثیر میگذارند، ممکن است در برخی موارد باعث بروز مشکلات در عملکرد صحیح دندانها شوند. برای مثال، ممکن است بیمار نتواند به درستی دندانهای خود را تمیز کند که این خود منجر به مشکلات بهداشتی مانند پوسیدگی دندان یا بیماریهای لثه شود.
۲٫ مشکلات فکی و ناهماهنگیهای فک
گاهی اوقات، مشکلات فک نیز میتوانند باعث بروز ناهنجاریهایی در دندانها شوند. این مشکلات میتوانند شامل ناهماهنگی در محل قرارگیری فکها باشند، مانند مشکلاتی که باعث جلوآمدگی فک بالا یا پایین میشود. این نوع مشکلات نه تنها بر زیبایی فرد تأثیر میگذارد، بلکه میتواند بر عملکرد فکها در جویدن و صحبت کردن تأثیر بگذارد. در این حالت، ارتودنسی میتواند به هماهنگسازی فکها و اصلاح مشکلات عملکردی کمک کند.
۳٫ پیشگیری از بیماریهای لثه و پوسیدگی دندان
یکی دیگر از دلایل انجام ارتودنسی، پیشگیری از بیماریهای لثه و پوسیدگی دندان است. وقتی دندانها بهطور منظم و مرتب در دهان قرار نداشته باشند، ممکن است تمیز کردن آنها بهطور کامل امکانپذیر نباشد. این مسئله باعث میشود که باقیماندههای غذا و پلاکهای باکتریایی در بین دندانها باقی بمانند و در نهایت منجر به پوسیدگی دندان و مشکلات لثه شود. با اصلاح موقعیت دندانها از طریق ارتودنسی، بهراحتی میتوان دندانها را تمیز کرده و از بروز این مشکلات جلوگیری کرد.
۴٫ بهبود عملکرد جویدن و تکلم
داشتن دندانهای مرتب و فکهایی که به درستی به یکدیگر متصل شدهاند، میتواند در بهبود عملکرد جویدن و تکلم کمک کند. مشکلات فکی و دندانی میتوانند باعث دشواری در جویدن غذا و صحبت کردن شوند. این مشکلات میتوانند باعث اختلال در توازن فکها، فشار زیاد بر روی دندانها و یا حتی درد در ناحیه فک شوند. از طریق درمان ارتودنسی، میتوان این مشکلات را برطرف کرده و عملکرد جویدن و تکلم فرد را بهبود بخشید.
۵٫ افزایش اعتماد به نفس
یکی از تأثیرات مهم درمان ارتودنسی، افزایش اعتماد به نفس فرد است. داشتن دندانهای مرتب و لبخندی زیبا میتواند احساس بهتری به فرد بدهد و او را در موقعیتهای اجتماعی راحتتر کند. بسیاری از افراد به دلیل ناهنجاریهای دندانی از لبخند زدن یا صحبت کردن در جمع خجالت میکشند، اما پس از درمان ارتودنسی، اعتماد به نفس آنها افزایش مییابد و میتوانند بدون نگرانی از ظاهر دندانهایشان، به راحتی ارتباط برقرار کنند.
۶٫ بهبود سلامت کلی دهان و دندان
ارتودنسی میتواند در بهبود سلامت کلی دهان و دندانها مؤثر باشد. با حرکت دادن دندانها به موقعیت صحیح، احتمال بروز مشکلاتی همچون آرتریت فک، اختلالات مفصل تمپورومندیبولار (TMJ)، دردهای فکی و سردردهای ناشی از فشار بر روی دندانها کاهش مییابد. همچنین با مرتب کردن دندانها، روند پاکسازی دندانها راحتتر میشود و بیمار بهراحتی میتواند از بهداشت دهان خود مراقبت کند.

مدت زمان درمان ارتودنسی چقدر است؟
برای تعیین مدت زمان دقیق درمان، متخصص ارتودنسی باید عوامل مختلفی را بررسی کند. در ادامه به مهمترین این عوامل اشاره میکنیم:
۱٫ سن بیمار
سن یکی از مهمترین عواملی است که بر مدت زمان درمان ارتودنسی تأثیر دارد. درمان ارتودنسی در کودکان و نوجوانان به دلیل رشد فعال فک و دندانها سریعتر انجام میشود. در حالی که در بزرگسالان، به دلیل تکامل کامل فک، درمان ممکن است زمان بیشتری نیاز داشته باشد. معمولاً بهترین زمان برای شروع درمان ارتودنسی در سنین ۱۰ تا ۱۲ سال است.
۲٫ میزان ناهنجاری دندانها و مشکلات فک
هرچه مشکلات دندانی یا فکی شدیدتر باشد، مدت زمان درمان ارتودنسی نیز طولانیتر خواهد بود. در صورتی که بیمار نیاز به جراحی فک یا اصلاحات پیچیدهتر داشته باشد، درمان ارتودنسی ممکن است طولانیتر شود.
۳٫ سلامت عمومی دندانها
قبل از شروع درمان ارتودنسی، باید تمامی مشکلات دندانی مانند پوسیدگیها و عفونتهای لثه برطرف شوند. در صورتی که دندانها سالم و بدون مشکل باشند، درمان به سرعت آغاز میشود و زمان کمتری خواهد برد.
۴٫ نوع دستگاه ارتودنسی
نوع دستگاه ارتودنسی که استفاده میشود، تأثیر زیادی بر مدت زمان درمان دارد. ارتودنسی با دستگاههای برلیان یا براکتهای شفاف، میتواند به سرعت نتایج مطلوب را به همراه داشته باشد. همچنین دستگاههایی مانند ارتودنسی دیمون که خود به طور خودکار تنظیم میشوند، مدت زمان درمان را کاهش میدهند.
۵٫ میزان همکاری بیمار
همکاری بیمار در طول درمان ارتودنسی، تأثیر زیادی بر مدت زمان آن دارد. رعایت نکات بهداشتی و استفاده منظم از دستگاههای کمکی مانند کشها میتواند زمان درمان را کوتاهتر کند. علاوه بر این، حضور به موقع در جلسات معاینه ارتودنتیست نیز اهمیت دارد.
۶٫ تخصص و مهارت ارتودنتیست
مهارت و تجربه ارتودنتیست تأثیر زیادی بر زمان درمان دارد. ارتودنتیستهای با تجربه میتوانند درمان را به صورت سریعتر و با دقت بیشتری انجام دهند، که در نتیجه درمان شما در مدت زمان کوتاهتری تکمیل میشود.
۷٫ مصرف داروها
برخی از داروها میتوانند تأثیر منفی بر حرکت دندانها و روند درمان ارتودنسی داشته باشند. بنابراین، بیمار باید از مصرف داروهایی مانند ایبوپروفن، استامینوفن، استروژن و داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی خودداری کند.

مدت زمان نصب ارتودنسی
نصب دستگاههای ارتودنسی یک فرآیند بسیار مهم است که معمولاً در یک جلسه انجام میشود. این مرحله ممکن است از ۱ تا ۲ ساعت طول بکشد، بسته به نوع دستگاه و وضعیت دندانها. در این جلسه، ارتودنتیست براکتها (قطعات فلزی یا شفاف) را به دندانها میچسباند و سپس سیمهای ارتودنسی را به آنها متصل میکند. این مرحله باید با دقت بسیار بالا انجام شود زیرا نصب نادرست ممکن است باعث طولانیتر شدن روند درمان و ایجاد مشکلاتی در حرکت دندانها شود.
در طول نصب، بیمار ممکن است کمی احساس ناراحتی یا فشار کند، اما این ناراحتی معمولاً موقتی است و بعد از چند روز کاهش مییابد. پس از نصب، بیمار باید مراقبتهای خاصی را رعایت کند تا از آسیب به دستگاهها جلوگیری شود. این مرحله، اگر به درستی انجام شود، میتواند در کاهش زمان درمان و رسیدن به نتایج مطلوب تأثیر زیادی داشته باشد.
مدت زمان استفاده از ریتینر
پس از تکمیل درمان ارتودنسی و برداشتن دستگاهها، نوبت به استفاده از ریتینر (دستگاه نگهدارنده) میرسد. این مرحله برای تثبیت موقعیت جدید دندانها و جلوگیری از بازگشت آنها به وضعیت قبلی ضروری است. استفاده از ریتینر معمولاً حداقل به مدت ۶ ماه پس از پایان درمان توصیه میشود.
در برخی موارد، ممکن است ارتودنتیست برای مدت طولانیتری (حتی چند سال) استفاده از ریتینر را پیشنهاد کند تا دندانها به طور کامل در موقعیت جدید تثبیت شوند. ریتینرها بهطور معمول دو نوع دارند:
ریتینر ثابت: این نوع دستگاه معمولاً پشت دندانها قرار میگیرد و به صورت دائمی نصب میشود.
ریتینر متحرک: این نوع دستگاه میتواند در هر زمان از دهان خارج شود، و بیمار باید طبق دستور ارتودنتیست از آن استفاده کند.

چگونه میتوان زمان درمان ارتودنسی را کاهش داد؟
برای کاهش مدت زمان درمان ارتودنسی و رسیدن به نتیجه مطلوب در کمترین زمان ممکن، رعایت نکات زیر اهمیت دارد:
رعایت بهداشت دهان و دندان مراقبت از بهداشت دهان و دندان بسیار ضروری است. با رعایت مسواک زدن مرتب، استفاده از نخ دندان، و شستشو با دهانشویه، میتوان از بروز مشکلاتی مانند پوسیدگی دندانها، التهاب لثه و عفونتهای دهانی جلوگیری کرد. این مشکلات میتوانند درمان ارتودنسی را مختل کرده و زمان بیشتری را برای بهبودی نیاز داشته باشند.
رعایت رژیم غذایی مناسب اجتناب از خوردن مواد غذایی سفت، چسبناک یا شیرین میتواند به حفظ سلامت دستگاههای ارتودنسی کمک کند. خوردن مواد غذایی سفت میتواند به براکتها و سیمهای ارتودنسی آسیب برساند و باعث طولانیتر شدن درمان شود. همچنین مواد غذایی چسبناک میتوانند در اطراف دستگاهها باقی بمانند و باعث پوسیدگی دندانها شوند.
همکاری با متخصص ارتودنسی مراجعه منظم به ارتودنتیست و پیروی از توصیههای او در طول درمان نقش بسیار مهمی در تسریع روند درمان دارد. در این جلسات، ارتودنتیست ممکن است تنظیمات دستگاهها را تغییر دهد تا حرکت دندانها به موقعیت صحیح خود تسریع شود. همچنین، همکاری بیمار در رعایت دستورات خاص مانند استفاده از کشهای ارتودنسی و رعایت زمانبندیهای جلسات درمانی میتواند به کاهش مدت زمان درمان کمک کند.
استفاده از دستگاههای ارتودنسی خودتنظیمشونده در صورتی که ارتودنسی خودتنظیمشونده (مانند دستگاههای دیمون) انتخاب شود، حرکت دندانها سریعتر و با دقت بیشتری انجام میشود که به طور معمول میتواند زمان درمان را کاهش دهد.
نتیجهگیری
درمان ارتودنسی یکی از بهترین روشها برای بهبود سلامت و زیبایی دندانها است. با رعایت نکات مهم در طول درمان، از جمله استفاده از دستگاههای ارتودنسی برلیان و همکاری با بهترین دندانپزشکی قرچک، میتوان روند درمان را تسریع کرده و به نتایج مطلوب رسید. ارتودنسی نه تنها به بهبود ظاهر دندانها کمک میکند، بلکه از بروز مشکلات بهداشتی و عملکردی نیز جلوگیری میکند.